Gedichten van stadsdichter

Je neemt de lange weg naar huis.

Je koopt een oliebol, klopt de poedersuiker van je jas, kijkt naar hoe dat wolkjes worden in de wolkjes van je adem, als gedachtewolkjes in een stripboek en hoe wolkjes altijd opgaan in de lucht. Het stelt je gerust. Je weet niet zo goed waarom. Je schrijft je naam onder een kerstkaart, je weet niet zo goed voor wie. Je schaatst, begeeft je op glad ijs, balanceren was nooit echt jouw talent, vaak heb je het gevoel dat je ergens gewoon in gevallen bent. Je staat op iemands tenen en in iemands bier bij Hometown New Years Eve, terwijl je je realiseert dat je steeds harder je best doet om niet op je ouders te gaan lijken en dat dat waarschijnlijk niet gaat lukken.

Jij neemt nog maar een extra afslag, nog steeds de lange weg naar huis.

Het fijne van een tocht door de stad is de voorspelbaarheid ervan. Dat je, als je zou willen, zou kunnen bladeren naar het einde. Het fijne van de winter is de onvermijdelijkheid ervan. Dat je, als je zou willen, zou kunnen bladeren, naar bladeren weer aan bomen.

Je bent op de markt nu aanbeland en denkt:
Als het donkerder wordt, bouwen wij blokhutten in de stad.

Teksten geschreven bij schilderijen van Adriaen van de Venne voor het Zeeuws Museum.

De omgekeerde wereld

Ik zit in een omgekeerde wereld en ik begrijp er niets meer van. Vroeger was elke subcultuur het over één ding eens. Of je nou punk, hiphop of hardcore was. Er was één gemene deler: Popmuziek is kut. Nu zie ik meisjes met Slipknot t-shirts die Harry Styles luisteren. En vroeger schold je je maat uit als  ultiem teken van broederschap. Nu was ik laatst in de sportschool en hoorde daar de ene tienerjongen vol bewondering tegen de andere zeggen: Bro, die biceps knalt gewoon door je hoodie heen.

Ik vond het aandoenlijk en vervreemdend tegelijk.

Ik zit in een omgekeerde wereld en ik begrijp er niets meer van. Vroeger moest een meisje voor straf naast mij zitten in de klas. Ze zou toch nooit tegen mij praten. Aldus de leraar. Nu praat ze tegen mij. Het stormt nu in mijn hoofd en in de lucht hangt stilte stil. En de muren bewegen naar mij, terwijl ik zou willen dat jij dat deed. En ik denk dat ik houd van je zeggen niet het allerliefste is. Maar iemand aankijken en zeker weten dat zij ik houd van jou denkt. Dus nu is het stil en hoop ik dat. Dat jouw handafdruk in de mijne is geweven als de lijnen in mijn hand. En nu kijk ik naar de groeven en probeer ik iets te voelen.

Ik vind het aandoenlijk en vervreemdend tegelijk.

Ik zit in een omgekeerde wereld en ik begrijp er niets meer van.

Middelburg in het verleden

Gisteren heb ik het verleden gevonden tussen de tegels op de kaai
ik pulkte met mijn vinger de jaren van de straat
Een restant van vervlogen dagen tussen de spleten van vandaag

En Middelburg is een vrouw ik ontdekte het door Nehalennia
niet de school waar wij vroeger op de csw altijd een beetje op neerkeken
maar de Godin en ineens kwam alles op zijn plek

Want zo wordt dit schilderij ineens een oude vrouw
één die we niet minachten om haar tekortkomingen
maar helpen oversteken naar vandaag

En zo wordt Middelburg vandaag een tienermeisje
die ik ook toen op diezelfde csw al niet durfde aan te kijken
en waar ik nu dus stotterend tegen spreek:

Als de lange Jan slaat, sla dan jouw armen om me heen

De Seizoenen

Herfst is op de foto gaan met een palet
aan verschillend gekleurde stervende bladeren
en er met je kinderen achter komen dat
satéprikkers moeilijk in kastanjes gaan
en dat ze daar misschien ook helemaal
niet voor bedoeld zijn

Winter is op de foto gaan met een palet
aan straten die zo kaal zijn als bomen
en erachter komen dat de geur van
gourmet en de stilte aan tafel
beide dagen later nog in huis
zijn blijven hangen

Lente is op de foto gaan met een palet
aan bloemen die elke keer weer nieuw lijken
en erachter komen dat de mooiste bloem
vandaag met rokjes dag
naar buiten komt
met mij

Zomer is op de foto gaan met een palet
aan Instagram filters voor je vakantiefoto’s
en erachter komen dat iedere toerist
die op zoek is naar dat ene authentieke plekje
veel te ver van huis is om dat ooit
hier te gaan vinden

Uilen op schaatsen

Als uilen op schaatsen zwieren, wat doen wij?

Wij. Wij spraken over hoe drugs een overbodige uitvlucht is en bestelden 3 voorgedraaide bij Bulldog op Leidseplein. We stonden te kijken in Melkweg kleine zaal naar iemand die zijn hart uitstort met gitaar voor een zaal wiens trauma’s door onze stemmen vervlochten met de zijne. Onderweg terug in de auto vertelde je over je depressie, die ik toen niet zag, omdat jij alleen thuis zat. En ik dacht aan mijn vader, net als dat ik bij iedere ambulance die ik hoor, denk aan mijn vader.

Als uilen op schaatsen zwieren, wat doen wij?
Als uilen op schaatsen zwieren, zijn wij als dieren
zittend op de hoogste tak, vriend,
in de nacht, die van ons is

De Herdertjes

De herdertjes lagen bij nachten,
zij lagen bij nacht in het veld
Toen hoorden zijn Engelen zingen..

Ik hoor automatisch Ajax in mijn hoofd, al ben ik eigenlijk nooit echt een voetballiefhebber geweest. Mijn vader heeft nog wel een wanhopige poging gedaan, door mij een Ajax kinderrekening te geven van de ABN Amro, maar van die rekening kocht ik mijn eerste microfoon om muziek te maken. Nu heb ik een zoon die het stokje van mijn vader over heeft genomen en mij probeert te bekeren tot het voetbal en af en toe doe ik dan dus maar alsof ik naar hem luister, zoals een goede vader dat doet. Maar het evangelie van die Godenzonen heeft mij nooit echt kunnen raken. Ik ben vanuit twee kanten van de familie belast met het bloed van dominees en zendelingen. Mensen die bepaalde woorden zo zwaarwegend vinden dat ze heilig zijn. Wat dat betreft was ik altijd al voorbestemd voor de poëzie. En misschien zit daarin mijn moeilijke relatie met voetbal. De bal is rond. Te rond, wat mij betreft.

De herdertjes lagen bij nachten,
zij lagen bij nacht in het veld
Toen hoorden zijn Engelen zingen..

Poëzie! Poëzie!

Wandkleed

De gouden eeuw was grijs, als ik de gids geloven moet,
ze vertelde over hoe landsgrenzen steeds verschoven
over hoe ons koninkrijk een militaire operatie is
over de ziektes die ons land teisterden.

Ik kan alleen maar denken
Een wandkleed is te groot voor oorlog

Een keukentegeltje was passender geweest
een gouden tegeltje, die we mogen stuksmijten
tegen elke opgelegde VOC mentaliteit
die niet de onze is.

De huwelijksfuik

Ook ik ben in de fuik gevangen.

De fuik van bestek sorteren in de vaatwasser en van geen kruimels op het aanrecht. Van geen verjaardagen vergeten en van de muziek niet te hard zetten, van op de bank voor de tv en zondags rondje wandelen.

De fuik van koude voeten onder de dekens en van geen lege pakken melk terugzetten. Van het theezakje kort in het gekookte water en welke planten veel water en welke weinig. Van de kleren over de balustrade hangen maar niet te veel, en de was in aparte wasmanden op kleur.

De fuik van briefjes in mijn broodtrommel, en hartjes op whatsapp. Van iemand mooi vinden op zijn lelijkst, van niets hoeven te zeggen en altijd willen luisteren. Van de beste versie van mezelf worden, Van leren te praten over gevoelens en van willen slapen omdat jij daar bent.

Ook ik ben in de fuik gevangen.
De mooiste fuik van allemaal.

Portret van een man

een man kijkt voor zich uit
zijn gezicht beklad met verschillende kleuren verf
en verwachtingen

verwachtingen van zijn ouders
dat ze tot hun God baden
dat hij nog tot inkeer zou komen
is nu als een zwarte veeg zichtbaar

verwachtingen van zijn leraren
dat hij het niet zou gaan redden
en dat hij zichzelf dat nog steeds elke dag afvraagt
is met een penseel getekend

Ik las ergens een mens is 50% bacteriën.
Is dus 50% een ander levend wezen
iets wat hij niet sturen kan

En hij denkt steeds maar dat hij de schilder is,
maar hij is het doek
hij is de verf

Een raadgedicht, geschreven voor de Drvkkery in de Poëzieweek

Een boekenwinkel is een verliefd stelletje

Is een eerste voorzichtige openingszin,
over vaders die duiken kunnen of over gezinnen die gelukkig zijn
en hoe ik hoopte dat je nooit meer zou stoppen met praten.

Is een voorzichtig aftasten als een spanningsboog,
een plot met een twist en hoe ze niet te sturen is,
hoe ze leidt en hoe dat nog steeds het beste gezelschapsspel ever is.

Is een climax met vleermuizen die over mijn auto vliegen op weg naar Vegas
en hoe ik aan je vastklamp, niet meer stoppen kan,
niet meer weet waar ik zelf stop, waar jij begint en wiens verhaal het is.

Is een blik op het eerste gezicht, is zoeken en verdwalen,
is hoe ik je zie lopen tussen letters en niets meer durf te zeggen,
is de stilte die volgt en steeds die ogen van links naar rechts schieten.

Een boekenwinkel is altijd thuiskomen,
met iets dat je niet verwacht.

Geschreven en voorgedragen voor Holocaust Memorial Day in samenwerking met het Etty Hillesumhuis.

Het zijn zwarte tijden, mijn God

Er is een zwart, zwarter dan zwarte gaten
als de zwaarste sterren ineenstorten
en een zwart gat in harten achterlaat

en er is een zwart als de zwarte pakken van beveiligers

die vandaag een kerk beschermen.

Er is een zwart dat als rivier in mij stroomt
als een tijdlijn op Facebook die ik niet stoppen kan
met namen die voorbij blijven drijven
en mijn lijf vol erosie slijt.

Er is een zwart als een struikelsteentje in mijn schoen gevallen
en bij iedere stap dat gevoel dat je iets kwijt bent
en niet precies weet wat.

Er is een zwart bloed dat van generatie op generatie wordt doorgegeven
dat rassen overstijgt

dat met een bloedlijn de ruimte splijt

en het stroomt door aders
als een tatoeage met een plaatje
van een traan.

Er is een zwart als een hele diepe put in mij
en in die put is God, als iets dat ik beschermen kan
waar ik hutten voor bouw gemaakt van hoop,
maar hoop is zacht als een veertje
en God is licht als mooie woorden,
die omver geblazen worden door
diezelfde wind die vogels draagt.

Vandaag speelden mijn kinderen soldaatje
en nu ik dit schrijf voel ik de schuld
over hoe een heel leven kan lijken op spelen
vergeleken bij dat zwartste zwart,
maar dan lees ik Etty Hillesum,
dat zij in niemands klauwen was
ook niet dat van schuld of angst
en dan denk ik dat zwakke armen
nog steeds meer dragen kunnen
dan klauwen die dicht zijn.

En dan kijk ik naar dat papier waar die woorden op staan en denk:

Er is een zwart zo zwart als inkt en woorden in verschillende tinten zwart
en er is een witte pagina die door de woorden heen schijnt.

Geschreven en voorgedragen bij 25 jaar Kunst en Cultuur route Middelburg

Mijn kunstroute

Ik kom van de achterstand op het platteland
mijn kunst was lange frans en Ratjetoe
en nadat de ballenbak was afgedankt
was het de hardste hasj in een lange vloei
kunst boeide mij geen mallemoer

En als ik boeken moest lezen
die boeide geen reet
van een juf die cool stond te wezen
met Mulisch en reve
joh hoepel eens even

Tot ik een jaar of 20 was
en het moeten was verdwenen
mijn vriend Coen nam me mee
ik zei als het moet, nouja oke
tot dan alle kunst, echt het deed me niks
maar toen zag ik van Oostpool Until the fat lady sings
een toneelstuk en bewerkte vertoning
van Sallingers Franny en Zooey

En wat daar gebeurde zal ik nooit vergeten
het was alsof alles wat ik ooit had moeten lezen
ineens op dat toneel daar was verschenen
maar mooier dan het ooit was geweest

Dus ik leende gelijk het boek en verslond het
toen begon het elke letter slokte ik op
alsof het alcohol is

En ik ging naar exposities, obscure concerten,
toneel, arthouse films, een wereld opende
alsof ik bekeerde tot een gelovige

En ik moest terugdenken aan mijzelf in de brugklas met
een juf zo seksloos dat elke levenslust afsterft
gelukkig was ik gered
en besef kunst is te gek

Wanneer de sleur je meegesleept heeft tot je lamgeslagen op de grond ligt is kunst een medicijn
en van de dagen dat de tv elke hoop gebombardeerd heeft is kunst je medicijn

Ik hoorde dat de kunstroute eerst op zondag openging en daarna pas de winkels. Dat vond ik een leuk idee. Dat de commercie de kunsten nadoet. Hoe zou het eruit zien als we dat concept verder doortrekken? Dan zie ik een man staan voor de etalage van een kunstgalerie. In zijn ene hand een tas van de H&M en in zijn andere hand zijn telefoon waar hij zielloos op staat te scrollen. Zijn vrouw is binnen aan het kijken, kijken niet kopen van schilderijen. Ik zou dan graag naar die man toe lopen, zoals die studentikoze krantenverkopers op drukke dagen in de stad. En hem zeggen, meneer: Kijkt u eens achterom.

Gemaakt met Omroep Zeeland en mensen op straat.

Ode aan Zeeland

Zeeland is soms dat eerste oogcontact vermijden
en dan voorzichtig, niet opdringerig je associatie met Zeeland beschrijven.
Dat we gastvrij willen zijn en blijven.

In het gemeentehuis van Middelburg trouwen,
houd je het heel lang vol.
En ineens zie ik een zee en een land
die arm en arm als een langgetrouwd stel over straat lopen.

Uit noodzaak ben ik hiernaartoe gegaan,
omdat je hier nog een huis kon kopen.

Tanah Air, Tanah Air, land in zee en vaderland,
is vaderland en zon, zee en strand.

Want Zeeland rijmt op strand
zoals huis rijmt op thuis,
zoals jij rijmt op wij,
dat is wel heel dichtbij.

De Zeeuwen zelf zijn een beetje stug
en ons kent ons, kent ons,
kent Zeeuwen die stug zijn
zoals oud leer stug kan zijn.

Ik heb het ontzettend naar mijn zin hier.
Ik denk altijd aan mosselen op de één of andere manier
en ik krijg geen zin in mosselen,
maar wel in een stampvolle kroeg
keihard zingen dat we zin in mosselfeesten krijgen.

Ja, dat betekent dat.

Want Zeeland geeft je alles wat de branding geeft,
alsof hij roept: Maak er maar wat van!

Onderdeel van het film en poëzie project ‘wijkgedichten’

Middelburg Zuid

Het is het leven in rijen van ramen en stenen en tweeverdieners
schuttingen en veluxramen als landsgrenzen waar steegjes zich een weg doorheen dwalen, 
luxaflex bekleding als de lijnen van een schrift, waar we je soms flarden van bestaan tussen lezen kan
het is het ritme van een negen tot vijf als een opmaat zonder eind
en wij straatmuzikanten met altijd een buurman als publiek

Hoe ons huis ons zo compleet vervuld als de regen in de kieren van de straat
en hoe we elkaar vinden in proberen op te vallen met diezelfde zonnepanelen als de rest
het geruststellende van dat blokkenpatroon

Het is de plek waar we werken, wonen, pampers verschonen,
in bedden wegdromen, splitlevel, flatjes, gewoon
waar we haastig alle jassen aantrekken 
en te vaak nog onze gevoelens projecteren op onze kinderen.

Waar we altijd elkaars VAR zijn door dat vierkante schermpje van ons raam
in de ongeschreven regels van waar je auto te parkeren.

Onderdeel van het film en poëzie project ‘wijkgedichten’

Dauwendaele

Dit is waar we leven van de bodem van de pan af schrapen
en waar tuinen als puzzelstukjes nog los in de doos tegen elkaar aanliggen alsof het zo bedoeld is
waar de straat zwart als asfalt soms de nacht weerspiegelt
en dromen in flatgebouwen opgestapeld broeien in de warmte van de zon

Waar ik me de bankjes buiten altijd warmer herinner dan die van binnen
en waar we de beste verstopplekken wisten als we niet thuis wilden zijn
waar ik leerde wat gastvrijheid is op een islamitische bruiloft, 
al vond ik de verdieping voor de vrouwen er vele malen gezelliger uitzien dan die van ons

Iemand schrijft op een muur dat bloemen boven ons uitgroeien
iemand legt een bloem bij Tim’s monument
iemand plant een tuin tussen flatgebouwen
om ons te herinneren dat alles tijdelijk is
dat die flat een boom is

En er zijn schommels waar we op deinen 
als op de golven van de tijd
want thuis is altijd terugkomen 
waar je ooit begonnen bent

Sollicitatiebrief geschreven voor het stadsdichterschap. Voorgedragen bij Geestgronden

Stenen

Als ze me maar niet laten schrijven over stenen
of paraplu's boven de Reigerstraat
als ze me maar niet laten schrijven
over die hotemetoot met dat lintje
dat je blijkbaar niet eens mag dragen
als ze me maar niet laten schrijven
met woorden die ik niet snap
over een geschiedenis die niet de mijne is

Als ze me maar niet laten schrijven over stenen

Nee, laat me schrijven over de mensen achter de stenen
over die vrouw die zei
ik wil niet iemand zijn waar iets mee mis is
maar iedereen is iemand waar iets mee mis is
over die man die ik dwars door zijn gordijnen heen 
zag huilen bij beste zangers
en hoe hij baalde dat emotie geen boodschap heeft
aan zijn gevoel voor stijl

Ja, er staat een standbeeld op het stadhuis
en ik hoef niet te weten wie het is
want al die muren die je bouwt
die maken nog geen thuis

Dus als ze me maar niet laten schrijven over stenen

Geschreven en voorgedragen op het nummer Slow Dance in samenwerking met Douwe Eisenga

Langzaam dansen

Ik heb mensen gekend, heb plaatsen gezien, ben geboren, heb begraven en gekust.

Ik nam de volgepakte auto naar Frankrijk, kwam met een leeg hoofd en een vollere auto terug.

Ik was bang om net tekort te komen als een leven dat op de bovenste plank ligt, waar je net niet bij kunt en ik vond krukjes gemaakt van dromen.

Ik leerde dat elk moment genoeg is en extremen nooit leiden naar iets beters, het stapelt alleen maar op, op alles waar we toch al ruim van hebben, zoals adem en jagen, en dansen en liefde en vechten en leven.

Ik sliep in een klein tentje in de kou met mijn moeder op een christelijke conferentie omdat we dachten dat warmte zich het beste liet kennen in kou, omdat we niet beter wisten.

Ik liep een halve marathon omdat ik dacht dat iets najagen altijd beter is dan vluchten en ik leerde op sommige dagen het ene niet van het andere te onderscheiden.

Ik stond midden in de wildernis in Afrika naar de sterren te kijken, waarvan sommige al niet eens meer bestonden en ik vroeg me af hoe vaak we nog vergeefs kijken naar iets dat er eigenlijk helemaal niet meer is.

Ik dronk meer dan ik op kon, dronk tot de zon opkomt, dronk weer een slok tot ik niet meer kon dus stopte en die dag voelde alsof de zon opkomt.

Ik ben in de eerste plaats een vader en een echtgenoot, twee woorden die je zo maar toegesmeten krijgt en die je dan soms in je lege handen houdt om te voelen hoe zwaar ze wegen.

Ik reed al met zo’n 5 auto’s over de A58 en ik beklom slechts één keer de Lange Jan. Ik leerde dat filosofie en psychologie meer samenhangen dan je denkt, dat het moeilijk is om zin te vinden in je dag als je geen zin ziet in het leven. Ik hoorde mijn zoontje zeggen dat als iemand doodgaat, hij gewoon de grond in gaat en ik zag hem daar geen enkele moeite mee hebben. Ik deed een tijd lang honderd push ups per dag tot ik erachter kwam dat er geen enkele situatie is in het leven waarin dat een handige vaardigheid is. Ik leerde dat meestal als je ergens teleurgesteld in bent, je verwachtingen niet goed waren en ik werd zelfs nog wel eens teleurgesteld met hele lage verwachtingen. Ik liet iemand een zin op mijn lijf tatoeëren omdat woorden meer zeggen dat duizend plaatjes, laat je niets anders wijsmaken. Ik hoorde iemand voor het eerst zeggen dat ze doorging na het klikje bij tanken van een auto en kwam erachter dat heel veel mensen dat doen.

Ik denk dat dansen het meest bevrijdende op aarde is
omdat het onze enige beweging is zonder bestemming

Ik denk dat dansen het meest bevrijdende op aarde is
omdat het onze enige beweging is zonder bestemming

Ik denk dat dansen het meest bevrijdende op aarde is
omdat het onze enige beweging is zonder bestemming

Ik denk dat dansen het meest bevrijdende op aarde is
omdat het onze enige beweging is zonder bestemming

en daarom slow dance ik schuifelend door het leven
Ik dans langzaam

Geschreven bij de afscheidsreceptie van burgemeester Harald Bergmann

Metafoor voor een stad

Sinds ik stadsdichter ben, vraagt mijn dochter nog wel eens aan mij: Papa, wanneer ga je weer verhaaltjes vertellen aan de baas van het land? Ik denk dat ze zowel uw als mijn ambt, daarmee iets overschat, maar het is mooi om dit soort functies te bekijken door de ogen van kinderen. Niet de platte ambtelijke benadering, maar de diepe laag van hoe iemand meer kan vertegenwoordigen dan zichzelf. Wat dat betreft liggen poëzie en Burgemeester zijn niet zover van elkaar af. Je bent als burgemeester als het ware een metafoor voor iets groters. Maar wie is dan precies die burgemeester die een metafoor is voor onze stad?

In mijn voorbereiding voor deze tekst heb ik navraag gedaan bij uw naaste collega’s. Ja. Het moment dat iemand dat zegt is voor de meeste mensen het moment om je ernstig zorgen te gaan maken. Als iemand dat hier nu over mij zou zeggen, dan waren het twee fantastische maanden als stadsdichter geweest. Ik weet niet of ik dat zou overleven. Maar bij Burgemeester Bergmann is dat niet het geval. Hij is eigenlijk nergens echt op te pakken. Het meest controversiële dat ik terugkreeg was zijn voorliefde voor koekjes en het zijn van een callcenter-burgemeester naast de Albert Heijn tijdens oud en nieuw.

Deze burgemeester vermijdt schenen om tegen te schoppen
en tenen om op te trappen.
Hij verloor zijn getemde wilde haren,
Als de manen van de paarden die hij berijdt.
Maar op een slippertje bij sinterklaas na,
is er in zijn kast geen enkel lijk te vinden.

Je zou het braafjes kunnen noemen, maar volgens mij dekt het woord integer meer de lading.
En daar kunnen we in deze tijd op bestuurlijk vlak volgens mij best een beetje meer van gebruiken.
Het is binnen de lijntjes kleuren zonder kleurloos te worden.

En u bent een tijdje woordvoerder geweest van de prullenbakken in de stad.
Namens alle prullenbakken bedankte u ons voor het afval.
Ergens is dat misschien wel het mooiste voorbeeld van hoe u een metafoor bent voor een stad.
U bent de prullenbak die ons bedankt voor het afval.
De stenen in de straat die ons bij iedere stap bewegen.
Het bankje in het park dat ons allen welkom heet.

En zo is dat beeld dat u laatst bij het ringrijden gejonast werd ook een metafoor.
Toen die altijd goedgeklede burgemeester door de lucht vloog en werd opgevangen.
Een voorbeeld voor vertrouwen en elkaar opvangen als het nodig is.

Maar als ik dan toch een laatste tip mag geven: Een klein beetje meer uit de bocht vliegen mag soms wel. Dus een concreet voorstel: Voortaan in plaats van lintjesknippen, lintjes-limbodansen. Dat iedere keer dat u in Schiedam voor zo’n lintje staat. En iedereen staat u verwachtingsvol aan te kijken. Dat u al begint met een beetje uw rug strekken. Dat jasje en die ketting er even voor uit doet. En daar gaat u. Zo laag als u kan achterover onder dat lintje door. Ik kom het Caribisch deuntje er wel bij aanzetten dan.