Grondwatermeetnet

Middelburg meet de grondwaterstand met het oog op de klimaatverandering.

Bekijk de grondwaterstand in uw omgeving

Inzicht grondwaterstanden

De gemeente Middelburg wil een goede invulling geven aan de gemeentelijke grondwaterzorgplicht en hiernaast anticiperen op de klimaatverandering. Hiervoor is inzicht in de grondwaterstanden binnen de bebouwde kom gewenst. Door goede kennis van en inzicht in grondwaterfluctuaties kunnen bijvoorbeeld klachten van bewoners onderbouwd worden beoordeeld. Een dergelijk inzicht wordt verkregen door een grondwatermeetnet.

Het grondwater in Nederland heeft momenteel weinig aandacht. Simpelweg doordat er weinig klachten zijn, maar ook omdat grondwater niet zichtbaar is. Dat verandert wanneer te hoge of te lage grondwaterstanden tot problemen leiden. Veel mensen zijn bekend met de nadelige effecten van hoge grondwaterstanden. Natte kruipruimtes en langs muren optrekkend vocht leiden dan tot schades en problemen met het leefklimaat in woningen. Onbekender, maar minstens zo belangrijk zijn de nadelige effecten van lage grondwaterstanden. Voorbeelden hiervan zijn sterfte van groenvoorzieningen en onregelmatige bodemdaling die kan leiden tot verzakking van wegen en gebouwen. Anders dan het optreden van schade door hoge grondwaterstanden, verlopen de schadeprocessen die door lage grondwaterstanden worden aangedreven traag. Pas na meerdere jaren met droge omstandigheden komen de schades tot uiting als, vaak letterlijk, een breekpunt is bereikt.

Net als bij vele andere oorzaken van nadelige effecten en schades, schuilt het probleem rond grondwaterstanden in het woord ‘te’. Constructies en onze leefomgeving die langere tijd worden blootgesteld aan grondwaterstanden die te hoog of te laag zijn, zijn hier niet tegen bestand of bereiken sneller dan voorzien het einde van hun levensduur. Klimaatverandering verergert die situatie. Uit klimaat effectonderzoek is namelijk gebleken dat er grote kans is op een geleidelijke toename van de dynamiek van het grondwaterregime. In onze herinnering staan de recente natte winters en droge zomers en deze zullen in de toekomst in toenemende mate optreden. Uitersten zullen groter worden en vaker gaan optreden. Grondwaterpeilbeheer in bebouwd gebied, met het doel het voorkomen van te hoge en te lage grondwaterstanden, is daarom een punt van aandacht. Willen we weten wat er zich ondergronds afspeelt en willen we hiermee kunnen sturen, dan is er meer inzicht nodig over grondwater binnen de bebouwde kom.

Zorgplicht grondwater (wettelijk kader)

Burgers en bedrijven zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor de gevolgen van overtollig grondwater of een lage grondwaterstand. Artikel 3.6 van de Waterwet bevat de gemeentelijke zorgplicht voor het in het openbaar gemeentelijke gebied treffen van maatregelen om structurele nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. In het Stedelijk waterprogramma (beschikbaar onder beleidsnota's) geeft de gemeente aan hoe invulling wordt gegeven aan de grondwaterzorgplicht, bijvoorbeeld wanneer sprake is van 'structureel' en wat doelmatig is.

Mochten zich problemen voordoen in verband met de grondwaterstand dan dient de gemeente, binnen de grenzen van doelmatigheid, maatregelen te treffen om deze gevolgen zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Deze zorgplicht richt zich vooral op maatregelen van waterhuishoudkundige aard. Ze kunnen bestaan uit het inzamelen, bergen, transporteren en het nuttig toepassen van schoon water, het verbeteren van de waterdoorlaatbaarheid van de bodemtoplaag en hydrologische compartimentering van de bodem door aanleg van kleidammen en kleischermen.

Wat is een grondwatermeetnet?

Een grondwatermeetnet is een over een groter gebied verspreid aantal peilbuizen, die frequent wordt bemeten en waarvan de gegevens worden opgeslagen. Met een grondwatermeetnet wordt kennis over de grondwaterstanden, stromingen en fluctuaties binnen het stedelijke gebied van de gemeente opgebouwd. Het grondwatermeetnet is op maat ontworpen. Hiermee worden tegen minimale beheerkosten, maximale meetgegevens verkregen.

Meetdoelen

Voor het grondwatermeetnet is een aantal meetdoelen bepaald:

Het krijgen van inzicht in de fluctuaties en stromingsrichting van de grondwaterstanden in de stad;
Het krijgen van inzicht in de relatie tussen de grondwaterfluctuaties en de neerslag;
Het volgen van langjarige ontwikkelingen met betrekking tot de grondwaterstanden in het stedelijke gebied, als onderdeel van het regionale watersysteem;
Het onderbouwd kunnen reageren op klachten en meldingen over grondwateroverlast (hoger grondwater) en grondwateronderlast (lager grondwater);
Het verzamelen van basisgegevens ten behoeve van diverse onderzoeken voor bijvoorbeeld drainageaanleg, rioolvervanging, bouwrijp maken, het inventariseren van mogelijkheden ten behoeve van afkoppelen en infiltreren en bouwputbemalingen. Hierbij kunnen de meetgegevens van tijdelijke projectpeilbuizen gekoppeld worden aan de langjarige meetgegevens van het grondwatermeetnet;
Inzicht in de kwelstrook langs het kanaal door Walcheren;
De focus van het grondwatermeetnet ligt op grondwateroverlast. Maar de meetresultaten geven uiteraard ook inzicht in optredende lage grondwaterstanden;
Met het inzicht dat het grondwatermeetnet naar verwachting gaat opleveren, kan het grondwaterpeilbeheer op een doelmatige manier worden uitgevoerd.

Aanleg meetnet

Het permanente grondwatermeetnet van 39 peilbuizen is aangelegd in Middelburg, Arnemuiden, Nieuw- en Sint Joosland en Sint Laurens. In openbaar gebied, hoofdzakelijk trottoirs, hier en daar in een oprit of een parkeervak. Het ziet er ongeveer uit als de afdekking van een brandkraan of een drinkwateraansluiting. Het is dus gewoon overrijdbaar.