Notulen vergadering WARK 17 februari 2022

Een verslag van de vergadering van het Walchers Adviesteam Ruimtelijke Kwaliteit van 17 februari 2022.

Deel I: Adviezen ruimtelijke- /beeldkwaliteit

Aanwezig:

ir. L. Brink, architect, voorzitter
ir. A.G.M. Goemans, architect, lid
ing. P. Meulmeester, secretaris

Baaijenompad 2 Middelburg

Voor: het bouwen van een bijgebouw
Architect: WTS Architecten
Advies: Aangehouden

Het plan voor het bouwen van een bijgebouw bij deze vrijstaande woning wordt door de architect mondeling toegelicht. De architect geeft daarbij onder andere aan dat bijgebouwen voor de voorgevel rooilijn van de woning in de omgeving vaker voorkomen.

Het Adviesteam blijft ook na de toelichting door de architect van mening dat het geheel van, gedeeltelijk “open” volumes er niet evenwichtig, te informeel uitziet. Er zijn te veel verschillende volumes (met en zonder kap), waarbij de hiërarchie tussen het bijgebouw en de woning niet duidelijk is. De carport met de relatief forse kap concurreert te veel met de woning.

Bij de aangehaalde voorbeelden is die hiërarchie er wel doordat in veel gevallen het bijgebouw verder van het hoofdgebouw staat of doordat het bijgebouw meer als een dichte, vooruitgeschoven vleugel van het hoofdgebouw is ontworpen.

Geadviseerd wordt het bijgebouw meer naar achteren te schuiven, en eventueel los van de woning te zetten. Op die manier is wellicht ook een meer eenduidig bijgebouw te realiseren.

Chet Bakerstraat (kavel 6) Middelburg

Voor: het bouwen van een woning
Ontwerp: BWZ Adviseurs & Architecten
Advies: Akkoord mits

Het Walcherse Adviesteam Ruimtelijke Kwaliteit beoordeelt aanvragen op basis van de “Nota Ruimtelijke Kwaliteit gemeente Middelburg 2016”. Daarbij dient bij de beoordeling op dit bouwperceel met de volgende criteria rekening te worden gehouden: de vaste criteria, gebied 3 “de Uitbreidingswijken” en het BKP Mortiere.

Het plan voor het bouwen van een vrijstaande woning op dit perceel is akkoord mits de kozijnen in een witte tint worden uitgevoerd.

Citroenvlinder 4 Middelburg

Voor: het bouwen van een nieuwe woning
Ontwerp: Contek Serooskerke
Advies: Akkoord

Het aangepaste plan voor het bouwen van een vrijstaande woning op dit perceel voldoet aan de criteria. Het plan is akkoord.

Het Adviesteam geeft als suggestie mee de houten kozijninvullingen (panelen) ook in steenstrips als van het bijgebouw (eventueel in een andere kleur) uit te voeren.

Citroenvlinder 8 (kavel E6) Middelburg

Voor: het bouwen van een woonhuis met aanbouw
Ontwerp: Selekthuis Bouw B.V.
Advies: Akkoord

Het aangepaste plan voor het bouwen van een vrijstaande woning op dit perceel voldoet aan de criteria. Het plan is akkoord.

Het Adviesteam geeft daarbij de volgende suggesties mee:

vervang het raam in de slaapkamer op de begane grond door twee openslaande deuren;
voer de ramen in de voorgevel, op de begane grond, nog iets breder uit (en zoek hier de maximale hoogte).

Duke Ellingtonstraat 109 Middelburg

Voor: het bouwen van een woning
Ontwerp: Groothuis Bouw B.V.
Advies: Akkoord

Het aangepaste plan voor het bouwen van een vrijstaande woning op dit perceel is akkoord.

Duke Ellingtonstraat 111 Middelburg

Voor: het bouwen van een woonhuis
Aanvrager: Bouwbedrijf De Koster - Struyk B.V.
Architect: Roosros Architecten Goes B.V.
Advies: Akkoord mits

Het plan voor het bouwen van een vrijstaande woning op dit perceel is akkoord mits:

de dakkapellen dichter bij de goot, minder hoog in het dakvlak worden geplaatst;
het metselwerk van de gevel in een rode steen wordt uitgevoerd (conform het in deze wijk toegepaste pallet);
de ramen op de begane grond hoger en de onderdorpel van de ramen op de verdieping lager worden uitgevoerd. Er zit nu een te groot metselwerkvlak tussen de ramen op de begane grond en de verdieping;
de witte band onder de goot in een andere kleur (metselwerk) wordt uitgevoerd. De witte band oogt nu in combinatie met de goot te “zwaar”;
de plint tot de onderdorpel van de kozijnen wordt doorgezet.

Duke Ellingtonstraat 113 Middelburg

Voor: het bouwen van een vrijstaande woning
Ontwerp: Aannemingsbedrijf Fraanje B.V.
Advies: Akkoord

Het aangepaste plan voor het bouwen van een vrijstaande woning op dit perceel is akkoord.

Het Adviesteam geeft als suggestie mee het dakraam iets lager in het linker dakvlak te plaatsen en de pv-panelen aaneengesloten aan te brengen.

Heivlinder 2 (kavel E33) Middelburg

Voor: het bouwen van een woonhuis
Ontwerp: Selekthuis Bouw B.V.
Advies: Akkoord

Het aangepaste plan voor het bouwen van een vrijstaande woning op dit perceel voldoet aan de criteria. Het plan is akkoord.

Heivlinder 3-5 (kavels E24 en E25) Middelburg

Voor: het bouwen van een 2-onder-1-kap woning
Ontwerp: Aannemingsbedrijf Fraanje B.V.
Advies: Akkoord mits

Het plan voor het bouwen van een twee-onder-een-kap op deze kavels is akkoord mits:

de plint tot de onderdorpels van de kozijnen van de begane grond wordt doorgezet;
de bovenzijde van de omkadering van de voordeur aan te laten sluiten aan de bovenzijde van de garage en even breed als de plint uit te voeren;
de hemelwaterafvoer in de voorgevel in de gevel weg te werken. deze is nu te prominent aanwezig.

Tevens doet het Adviesteam de volgende suggesties:

leg de pv-panelen op het voordakvlak iets lager in het dakvlak;
voer het smalle raam in de topgevels volledig uit in glas (zonder paneel).

Heivlinder 4-6 Middelburg

Voor: het bouwen van een twee-onder-een-kapwoning
Ontwerp: Aannemingsbedrijf Fraanje B.V.
Advies: Niet akkoord

In het plan voor het bouwen van een twee-onder-een-kapwoning op deze percelen mist samenhang tussen de voor- en zijgevel en tussen de gevelopeningen op de begane grond en de verdieping. Het voorstel is niet akkoord.

Geadviseerd wordt:

meer samenhang in de gevels aan te brengen:
de entree meer “uitnodigend”, “prominenter” vorm te geven;
de dakrand/goot minder zwaar uit te voeren;
de plint tot aan de onderdorpel van de kozijnen door te zetten;
alle hemelwaterafvoeren in de kleur van het metselwerk uit te voeren (vooral de hemelwaterafvoeren bij de garage steken erg af).

Hengst 22 Arnemuiden

Voor: het bouwen van een woning
Architect: Burosalt B.V.
Advies: Akkoord mits

Het plan voor het bouwen van een vrijstaande woning op dit perceel is akkoord mits de ramen op de begane grond in de voorgevel dichter bij elkaar worden geplaatst. Zodanig dat drie even brede metselwerk penanten/muurdammetjes ontstaan.

Het Adviesteam geeft daarnaast onderstaande suggestie mee:

leg de pv-panelen iets lager in de dakvlakken;
gebruik voor de garage dezelfde kleur gevelsteen als voor de woning;
zet de groene erfafscheiding ook door evenwijdig aan de voorgevel.

Kanaalweg 3 Middelburg

Voor: het aanbrengen van een groene plantenwand
Aanvrager: Gemeente Middelburg, Afdeling Leefomgeving
Advies: Aangehouden

Het Adviesteam staat positief tegenover het idee om het Stadskantoor en de omgeving ervan verder te “vergroenen”. Echter het plan voor het laten begroeien van een deel van de gevel, aan de zijde van de Kanaalweg, is onvoldoende ver uitgewerkt om goed te kunnen beoordelen. Ook wordt opgemerkt dat de plaats en de lengte van de “groene wand” willekeurig lijkt te zijn gekozen en niet reageert op of onderdeel uitmaakt van de architectuur van het pand. Een helder concept voor de vergroening van het gebouw en zijn directe omgeving ontbreekt.

Verzocht wordt aan te geven:

hoe een en ander op de gevel wordt bevestigd. Waarbij tevens de vraag wordt gesteld of bevestiging aan de gevel wel de meest voor de hand liggende oplossing is en of het maken van een border met opgaande struiken ook is onderzocht;
welke klimplanten worden toegepast op deze relatief warme zuidgevel en hoe breed de strook wordt waarin de klimplanten worden geplant;
aan te geven waarom dit deel van de gevel is gekozen en/of waarom niet over de hele lengte van de gevel een “groene wand” wordt gerealiseerd.

Langeweg 22 Nieuw- en Sint Joosland

Voor: het uitbreiden van het woonhuis
Ontwerp: Z-Wonen
Advies: Akkoord

Het aangepaste plan voor het uitbreiden van de woning op dit perceel is akkoord.

Het Adviesteam heeft waardering voor de zorgvuldige manier waarop het ontwerp voor de uitbreiding van deze woning in het buitengebied tot stand is gekomen, en voor het eindresultaat.

Langstraat 47 Arnemuiden

Voor: het verbouwen van het pand
Ontwerp: Contek Serooskerke
Advies: Akkoord mits

Het aangepaste en verder uitgewerkte plan voor het ver(nieuw)bouwen van dit pand in het centrum van Arnemuiden is akkoord mits:

de plint in natuursteen wordt uitgevoerd;
er overal houten kozijnen worden toegepast;
alsnog wordt aangegeven of het belplateau altijd zonder sleutel bereikbaar is. Wellicht is het iets terugleggen van de voordeur, en het in de ontstane nis plaatsen van het belplateau, een betere optie.

Maasstraat 27-89 en Oosterscheldestraat 20-100 Middelburg

Voor: het renoveren van woningen
Aanvrager: Woongoed Middelburg
Ontwerp: Raadgevend Ingenieursbureau F. Koch B.V.
Advies: Akkoord mits

Het aangepaste plan voor het renoveren van deze twee appartementencomplexen is akkoord mits:

de postkasten bij de entreepartij vlak worden verwerkt in (of geïntegreerd worden in) het muurdeel buiten de entreepartij, het deel waar de straatnaam op is aangegeven. De transparantie van de entree zoals nu aangegeven is onvoldoende;
het gebruik van naturel hout ter plaatse van de luifel van de entree wordt heroverwogen, er meer “rust” wordt aangebracht in de entree.

Verder vraagt het Adviesteam zich af of het klopt dat de privacy-schermen op de bovenste verdieping ontbreken. Waarbij wordt opgemerkt dat de voorkeur uitgaat naar zoals het nu is getekend (zonder privacy-schermen op de bovenste verdieping).

Mortiere fase 10D Middelburg

Voor: het bouwen van woningen
Architect: Wonka Architectuur & Design
Advies: Akkoord mits

Het aangepaste plan voor het bouwen van diverse woningen in fase 10D van de wijk Mortiere is akkoord mits bij de levensloopwoningen (tekening VO10) het middelste blokje volledig (ook de voorzijde en het deel in één laag) in dezelfde kleur metselwerk wordt uitgevoerd.

Het Adviesteam is het met de architect eens dat het ook in wit uitvoeren van de lagere delen in het midden van het blokje een te onrustig beeld oplevert. Mocht vanuit stedenbouwkundig oogpunt toch een wit accent in het blokje worden voorgeschreven dan stelt het Adviesteam voor de twee buitenste woningen (inclusief het lage deel) van het blokje in wit uit te voeren (zie onderstaande schets).

Oude Vlissingseweg 133 Middelburg

Voor: het bouwen van een woning
Ontwerp: Groothuis Bouw B.V.
Advies: Akkoord mits

Het aangepaste voor het bouwen van een vrijstaande woning op dit perceel is akkoord mits de plint tot de onderzijde van de kozijnen op de begane grond wordt doorgezet.

Het Adviesteam handhaaft op dit punt haar advies. In het beeldkwaliteitsplan staat vermeld dat er een plint van minimaal 6 lagen moet worden toegepast. Bij deze klassieke woning past een hogere plint beter bij de architectuur. Er blijft bij de lagere plint uit het vorige plan een te smalle strook rood metselwerk onder de raamdorpels over. De raamdorpels onderscheiden zich, door hun afwijkende structuur en andere tint, voldoende ten opzichte van de gemetselde plint.

Paukenweg Middelburg

Voor: het bouwen van een bedrijfsverzamelgebouw
Aanvrager: Minderhoud Betonboringen B.V.
Ontwerp: Advies- en Tekenburo Bouwkunde R. Willems
Advies: Akkoord

Het aangepaste plan voor het bouwen van een bedrijfsgebouw op dit perceel is akkoord.

Vrijlandstraat 39 Middelburg

Voor: het verbouwen van winkelcentrum Dauwendaele
Aanvrager: Coöperatieve Vve In het Winkelcentrum Dauwendaele
Ontwerp: Bouwstudio B30
Advies: Aangehouden

Het Adviesteam heeft bij dit plan behoefte aan een toelichting op de wijzigingen door de ontwerper. Verzocht wordt daarvoor een afspraak te maken.

Het Adviesteam adviseert daarnaast al het nieuwe metselwerk in dezelfde kleur uit te voeren als het bestaande metselwerk.

Deel II: Adviezen monumenten/beschermd stadsgezicht/beeldkwaliteit

Aanwezig:

ir. L. Brink, architect, voorzitter
ir. A.G.M. Goemans, architect, lid
drs. K. Emmens, bouwhistoricus, lid
M.L.J. Bimmel, bouwhistoricus, lid
ing. P. Meulmeester, secretaris

Armeniaans Schuitvlot 22 Middelburg

Voor: het plaatsen van een installatie op het dak
Aanvrager: Handhaving
Advies: Niet akkoord

Het aangepaste voorstel voor het minder zichtbaar maken van de installaties op het dak van deze kerk is wel beter, maar nog onvoldoende. Het aangepaste voorstel is niet akkoord.

Er zijn twee opties denkbaar. Of de installaties worden zodanig in het gebouw ondergebracht dat ze aan de buitenzijde niet zichtbaar zijn. Ofwel bestaat de mogelijkheid om de installaties meer onderdeel van de architectuur van het gebouw te laten zijn, bijvoorbeeld door het doortrekken van de dakvlakken of op een andere wijze. Geadviseerd wordt daartoe een architect in te schakelen.

Tot slot wordt verzocht een/enkele dwarsdoorsnede(s) van de kerk aan te leveren, zodat het WARK meer inzicht krijgt in de opbouw van het pand.

Bierkaai 11 Middelburg

Voor: het verlagen van de vloer in de kelder
Ontwerp: BWZ Adviseurs & Architecten
Advies: Aangehouden

Het Adviesteam stelt naar aanleiding van de nieuw aangeleverde informatie, waaruit blijkt dat de bestaande keldervloer verder is blootgelegd, het pand nogmaals te bezoeken om een goede inschatting te kunnen maken van de gevolgen van het verlagen van de keldervloer voor onder andere de fundering van dit rijksmonument.

Daarbij wordt opgemerkt dat het belangrijk is of de nieuw aan te brengen keldervloer tot gevolg heeft dat gemetselde fundering extra wordt belast.

Brakstraat 2 A Middelburg

Voor: het splitsen van het pand in appartementen
Ontwerp: Contek Serooskerke B.V.
Advies: Aangehouden

Er was al, zonder vergunning, begonnen met de werkzaamheden. Die werkzaamheden zijn stilgelegd.

Het pand is door de monumentendeskundigen voorafgaand aan de vergadering bezocht.

Tijdens het bezoek is door de monumentendeskundigen geconstateerd dat er constructieve problemen zijn in het pand die eerst zullen moeten worden opgelost. De gevels wijken, de voorgevel is getordeerd, met onder andere als gevolg dat de balklagen zijn losgekomen uit de muren.

Om het plan te kunnen beoordelen is een gedetailleerd restauratieplan met detailtekeningen, inclusief een plan voor het oplossen van de constructieve problemen, en een bouwfysisch rapport noodzakelijk. Een advies over de voorgestelde wijzigingen in het pand wordt tot ontvangst van genoemde stukken aangehouden.

Tot slot wordt opgemerkt dat het Adviesteam instemt met het verwijderen van de pleisterlaag van de achtergevel mits dat verwijderen niet machinaal, maar zorgvuldig handmatig gebeurd. Bij het machinaal verwijderen van de pleisterlaag wordt de vermoedelijk fraai vormgegeven 16de-eeuwse gevel te veel aangetast.

Breestraat 50 Middelburg

Voor: het isoleren van de buitengevel
Aanvrager: Van Wijnen Breda
Ontwerp: BWZ Adviseurs & Architecten
Advies: Akkoord mits

De voorgestelde gevelstenen voor het metselwerk van de onderdoorgang bij dit woningbouwcomplex zijn akkoord mits een “strakker” type steen (steen met minder profilering) wordt toegepast, die meer op het origineel lijkt.

Dam 21 Middelburg

Voor: het renoveren van de aanbouw woonbestemming
Aanvrager: Lovago B.V.
Architect: Thys + Gutberlet Architectuur
Advies: Aangehouden

Het aangepaste plan voor het renoveren van de aanbouw aan dit rijksmonument is zonder een (nieuw) bezoek ter plaatse niet goed te beoordelen. Verzocht wordt hiertoe een afspraak te maken.

Het Adviesteam merkt daarnaast, op basis van het ingediende onderzoek, op dat het (her)openen van enkele vensters in de gevel aan de Isabellagang op het eerste gezicht waarschijnlijk geen probleem zal opleveren. Ook het openen van de bestaande gevelopeningen grenzend aan de binnenplaats lijkt op het eerste gezicht geen probleem te zijn. Ter plaatse zal dat definitief vastgesteld worden.

Het openen van het venster in de gevel met ijsselsteentjes lijkt ook geen probleem mits de eerste waarneming uit de bouwhistorische quickscan klopt, dat het hier om een vervangen, niet historisch, deel van de gevel gaat. De voorgestelde nieuwe opening door een historisch wel waardevol deel van de gevel lijkt niet wenselijk. Ook dit zal ter plaatse definitief vastgesteld worden.

Tot slot merkt het adviesteam op dat het maken van extra (nieuwe) gevelopeningen in de gevel aan de Isabellagang, ook stedenbouwkundig gezien, een goed initiatief is.

Het Groene Woud 1 Middelburg

Voor: het masterplan voor het JRCZ fase 3 en de signing van fase 2
Aanvrager: Rothuizen Architecten Stedenbouwkundigen B.V.
Advies: Aangehouden

Het aangepaste plan voor de signing op fase 2 en de nieuwbouw van fase 3 wordt door de architect mondeling toegelicht. Voor de nieuwbouw van fase 3 heeft variant 3 de voorkeur van de architect.

Wat betreft de signing van fase 2 merkt het Adviesteam op dat de kleinere letters van het logo veel chiquer zijn dan in de vorige versie van het voorstel. Het logo is met deze afmetingen akkoord. Ook de witte letters op de glazen pui aan de zijde van het Bolwerk zijn akkoord (mits goed uitgelijnd).

Het icoonraster is echter niet akkoord. Het icoonraster ontsiert het gebouw, doet afbreuk aan de architectuur. Verzocht wordt na te gaan of een dergelijke uiting aan de binnenzijde van het serreachtige deel zou kunnen worden aangebracht (maar beter zou zijn als het helemaal weggelaten kan worden).

Het Adviesteam is wat betreft de getoonde varianten voor fase 3 nog niet overtuigd. Het blijft toch te veel een weinig aansprekend gebouw/aangebouwd (lab) ingepakt in een “schutting”, terwijl een meer eigenzinnig paviljoenachtig gebouwtje hier beter op zijn plaats zou zijn.

Wellicht dat het lab los van het hoofdgebouw kan worden geplaatst, waarbij tussen het lab en het hoofgebouw ruimte is voor de waterbassins en een smalle verbinding met het hoofdgebouw. Of dat het gebouw in twee lagen kan worden gerealiseerd en zo een kleinere footprint inneemt.

Het Adviesteam heeft overigens begrip voor het gegeven dat een representatieve gevel lastiger is te realiseren omdat in de meeste ruimtes geen daglicht gewenst is. Het uitvoeren van de gevels (en de afscheiding van de bassins) in hout of het wit van het hoofdvolume is op zich een goede insteek.

Korendijk 10 Middelburg

Voor: het uitbouwen aan de achtergevel
Architect: De Gaaij Architectuur
Advies: Akkoord

Het plan voor het uitbouwen van de achtergevel is aangepast naar aanleiding van het advies van 16 december 2021 en voldoet aan de in de nota Ruimtelijke Kwaliteit opgenomen criteria. Het voorstel is akkoord.

Lange Delft 115 Middelburg

Voor: het verbouwen van het pand
Ontwerp: Contek Serooskerke
Advies: Akkoord

Het plan voor het verbouwen van dit gemeentelijk monument is aangepast naar aanleiding van het advies van 16 december 2021 en voldoet aan de in de nota Ruimtelijke Kwaliteit opgenomen criteria. Het aangepaste voorstel is akkoord.

Opgemerkt wordt dat de huidige kozijnen, het raamhout en de beglazing van de vensters in de voorgevel en van het venster op de zolderverdieping in de achtergevel intact moet worden gelaten (dus niet alleen de kozijnen zoals op de tekeningen is aangegeven).

Noordweg 402 A Middelburg

Voor: het uitbreiden van de nieuw te vestigen tandartspraktijk
Aanvrager: Tandartspraktijk Dieleman
Architect: Archikon B.V.
Advies: Akkoord

Het verder uitgewerkt plan voor het realiseren van een tandartspraktijk in dit rijksmonument verbouwen van dit gemeentelijk monument is verder uitgewerkt naar aanleiding van het advies van 25 november 2021 en voldoet aan de in de nota Ruimtelijke Kwaliteit opgenomen criteria. Het verder uitgewerkte voorstel is akkoord.

Het Adviesteam wijst er daarnaast op dat het isoleren van de kapconstructie en de muren mogelijk koudebruggen tot gevolg heeft bij de spantbenen en de gordingen. Dat kan vochtproblemen opleveren die op termijn nadelig zijn voor met name de houtconstructies. Verzocht wordt aan te geven hoe deze koudebruggen worden voorkomen.

Schuttershofstraat 1-1A Middelburg

Voor: het herbestemmen van het pand
Ontwerp: Hylkema Erfgoed
Advies: Aangehouden

Het complex en de locatie zijn door de monumentendeskundigen, in aanwezigheid van de architect van Hylkema Erfgoed te Utrecht en de eigenaren, voorafgaand aan de vergadering bezocht (op woensdag 16 februari). Het plan voor het restaureren en herbestemmen van dit rijksmonument is vervolgens op 17 februari in het WARK behandeld.

Het Adviesteam geeft aan blij te zijn met het initiatief tot het restaureren en herbestemmen van dit rijksmonument en in hoofdlijnen positief te staan tegenover de voorgenomen plannen/ingrepen. Het pand verkeert in een slechte staat en de voorgenomen restauratie en herbestemming zijn een belangrijke kans het bijzondere complex voor definitief verval te behoeden.

Hieronder wordt, op basis van het bezoek ter plaatse en de plenaire behandeling in het WARK, op hoofdlijnen, en richtinggevend, gereageerd op voorgenomen ingrepen in en aanpassingen aan het pand en de locatie. De nu voorliggende conceptaanvraag is nog geen complete eerste aanzet, maar meer een schematische weergave van de voorgenomen werkzaamheden. Dat heeft invloed op de hieronder gemaakte opmerkingen, die daardoor niet meer kunnen zijn dan een voorlopige, richtinggevende reactie op deze conceptaanvraag:

anders dan in de toelichting van de architect is vermeld, zijn alle (ge)bouwdelen van het complex, de herbouw uit 1945, de vergaderzalen en de berging uit 1948, de “Grote zaal” uit 1872/de 20ste eeuw, de 16e-eeuwse “Kleine zaal” met traptoren, het “Verenigingsgebouw” uit 1902 en het entreegebouw uit 1888, aangewezen als rijksmonument;
van groot belang is dat er een (volledige) bouwkundige rapportage waaruit de huidige staat van de gebouwen blijk en ook een volledig overzicht van de constructieve gebreken en een herstelplan wordt gemaakt;
het aangeleverde bouwhistorisch onderzoek met een globaal overzicht van alle bouwfasen, veranderingen en wijzigingen voldoet op één essentieel aspect niet aan de Richtlijnen voor bouwhistorisch onderzoek (2009), het is namelijk niet door een onafhankelijke partij opgesteld maar door het architectenbureau zelf. Die eis is niet voor niets, want voorkomen moet worden dat bouwhistorische onderzoeken (en dan met name de waardenstellingen) beïnvloed worden door de plannen die ervoor gemaakt worden;
aan het bouwdeel uit 1948 “vergaderzalen en berging” is in de bouwhistorische verkenning een indifferente waarde toegekend. De vraag is of dat terecht is, zeker gezien de zorgvuldige architectuur van de gevels. Ook de bouwdelen uit de 40er jaren van de vorige eeuw maken onderdeel uit van de bouwhistorische context van het complex, gezien de specifieke geschiedenis (verwoestingen) van de stad Middelburg in de Tweede Wereldoorlog en dragen daarom belangrijk bij aan de bouw- en gebruiksgeschiedenis van het complex als geheel. Desondanks blijven de gevels grotendeels behouden in de voorgelegde plannen en dat stemt de commissie positief;
De toiletten van het gebouw uit 1948 kunnen wellicht wel (gedeeltelijk) worden gesloopt, mede omdat daarmee tussen dit gebouw en het Verenigingsgebouw (1902) een toegang tot het binnenterrein kan worden gemaakt. De mogelijkheid tot sloop geldt ook voor de recente aanbouw in de oksel van de “Kleine zaal” met de “Grote zaal” en voor de twee losstaande gebouwtjes achterin de tuin;
In het bouwdeel uit 1592, de “Kleine Zaal” en het “Verenigingsgebouw” uit 1902 worden dak- en geveldoorbraken in historische bouwmassa’s (binnen en buiten) voorgesteld die onomkeerbaar zijn. Aangezien uit de bouwhistorische verkenning nu al blijkt dat aan deze gebouwdelen een hoge monumentwaarde wordt toegekend, zijn de voorgestelde dakdoorbraken niet akkoord. Dakvensters/daklichten in maat afgestemd op de constructies en de cultuurhistorische waarde van de daken behoren mogelijk wel tot de mogelijkheden. Mogelijk dat in de achtergevel van het “Verenigingsgebouw” in principe ook enkele geveldoorbraken tot de mogelijkheden behoren aangezien op de beoogde locaties al vensters aanwezig zijn of waren;
alle vensters worden in het plan voorzien van isolerende beglazingen, dan wel voorzetramen. Een nadere uitwerking hiervan ontbreekt nog. De staat van de vensters is in zijn algemeenheid uiterst zorgelijk. De vraag is dan ook hoe dit, afhankelijk van een nog uit te voeren bouwfysisch onderzoek, wordt opgelost;
het aanbrengen van een moderne dakopbouw met een reeks zonnepanelen op het bouwdeel uit 1948 (rijksmonument) is in principe denkbaar. Verzocht wordt dit verder uit te werken en daarbij extra aandacht te besteden aan een zorgvuldige ritmiek van zowel de zonnepanelen als het deel van het dak zonder zonnepanelen. Die ritmiek is nu niet evenwichtig en logisch, zoals naar voren komt uit de tekeningen. Wellicht dat het volledig volleggen van het dak met zonnepanelen (inclusief “passtukken”) een betere optie is;
het plan voor de bouw van een “Tiny house”, een stalling/berging, de verplaatsing van een trap en de aanleg van terrassen en een veranda in de binnentuin van het rijksmonument dient eerst verder te worden uitgewerkt alvorens het kan worden beoordeeld;
de planvariant waarbij het horecagedeelte een aparte toegang (glasdeur in een stalen kozijn) krijgt, in het bouwdeel uit 1945 grenzend aan de Schuttershofstraat (blz.19 VO, tekening C04v), is niet akkoord, omdat het leidt tot een zeer onevenwichtig gevelbeeld;
op de etage in ruimte C1 wordt in de achtergevel (trapgevel) een eerder dichtgezet venster opnieuw geopend. Daarmee vervalt een bouwspoor. Het Adviesteam ziet geen of weinig toegevoegde waarde van deze lichtopening voor de bruikbaarheid van de betreffende ruimte. Het handhaven van dit bouwspoor verdient dan ook de voorkeur;
alle gebouwdelen worden na-geïsoleerd met voorzetwanden aan de binnenzijde. In hoeverre dit inpasbaar is binnen de bestaande bouwmassa’s en wat de bouwfysische gevolgen zijn blijkt niet uit de tekeningen. Dit is een punt dat nader moet worden toegelicht, door middel van een bouwfysisch rapport en detailtekeningen. Daarbij merkt het Adviesteam op dat na-isolatie wellicht niet overal mogelijk is vanwege het gevaar voor vochtophoping en daarmee op termijn aantasting van historische bouwdelen, en de gevolgen voor waardevolle interieurafwerkingen;
ook wat betreft het voornemen om de spouwmuren van het “Verenigingsgebouw” na te vullen met isolatieparels dient nader te worden onderbouwd door middel van een bouwfysisch rapport. Het “Verenigingsgebouw” heeft zowel wat betreft de buitenmuren als wat betreft het interieur een hoge monumentwaarde. Bij een dergelijke, onomkeerbare, ingreep dient vooraf duidelijk te zijn dat er, ook op termijn, geen schadelijke gevolgen zullen zijn voor de buitenmuren en de inpandige houtconstructies (opleggingen van de balklagen, lambriseringen, enz.);
de daken en zoldervloeren worden aan de binnenzijde geïsoleerd. Dat is voorstelbaar, maar ook deze ingreep dient nader te worden onderzocht en op detailniveau te worden uitgewerkt (en meegenomen in het eerder genoemde bouwfysische rapport);
er wordt op tekening C05 vermeld dat de toren wordt gerestaureerd. Verzocht wordt om dit positieve voornemen verder uit te werken en daarbij in overweging te nemen de toren niet alleen te herstellen, maar ook weer “op de grond te zetten”. De traptoren zou dan weer dienst kunnen doen als toegang tot de zolderverdieping. Voor het restaureren van de toren moet tevens een gedegen onderzoeksrapport en een duidelijk plan van aanpak worden ingediend. Het uitgangspunt moet daarbij zijn dat de restauratiewerkzaamheden terughoudend en sober worden uitgevoerd en dat behoud van de bestaande bouwmassa voorop staat;
bij het vernieuwen van de dakkapellen op het dak van de “Kleine Zaal” aan de zijde van de Schuttershofstraat dient het uitgangspunt te zijn dat de bestaande indeling van de dakkapellen wordt aangehouden. Verzocht wordt nadere uitvoeringsgegevens (details) van deze dakkapellen aan te leveren;
het “heropenen” van de drie naast elkaar gelegen deuren in de achtergevel van de “Kleine zaal” is akkoord omdat hiermee de 19e-eeuwse situatie zoals die in de gevel nog bewaard is gebleven wordt hersteld;
de deur vanuit de “Herenkamer” (gebouwdeel uit 1902) naar het platte dak/balkon waarbij gebruik wordt gemaakt van een bestaande schijndeur in het interieur heeft geen grote gevolgen voor het gebouw als geheel en is akkoord;
het aanbrengen van een frans balkon op zolderniveau van het gebouw uit 1945 aan de achterzijde is voorstelbaar;
laat de nieuwe deur tussen ruimte A.01 en ruimte C.05 (tegen de achtergevel) achterwege;
handhaaf, gezien de zorgvuldige vormgeving, indien mogelijk, de bestaande trap in ruimte C1.1. Als de ingang tot de zolder van de “Kleine zaal” niet via de traptoren kan worden gerealiseerd, is hier een nieuwe trap naast de bestaande trap mogelijk een optie;
voor het ontsluiten van de zolder boven de “Kleine zaal” wordt geadviseerd in het bouwdeel uit 1945 een strook van de later aangebrachte pleisterlaag te verwijderen om een mogelijke oorspronkelijke muuropening te traceren die gebruikt kan worden als toegang;
het “heropenen” van het raam in de “Kleine zaal” en de deur naar de gang zijn akkoord;
het aan de binnenzijde isoleren van de “Herenkamer” is niet akkoord, gezien de bijzondere afwerking van de muren met houten lambriseringen en schilderingen. Zoals gezegd kan eventueel de spouw na-geïsoleerd worden, mits dat (ook op termijn) geen problemen geeft met vochtdoorslag;
het Adviesteam staat positief tegenover het toepassen van losstaande “meubels/doosjes” in de ruimtes van de “Kleine zaal” en de zaal erboven;
de nieuwe dakkapel in de “Kleine zaal” boven de drie kozijnen met openslaande deuren (tekening B05, blz. 13 VO) is uit verhouding, te groot. Een bescheiden dakraam zou in dit geval een beter passende oplossing zijn;
de nieuw aan te brengen loggia in hetzelfde dakvlak (blz. 13 VO) is niet akkoord. Een loggia tast de cultuurhistorische waarde van het indrukwekkende dakvlak te veel aan. Hier is een studie naar de mogelijkheden van een bescheidener lichttoetreding nodig;
op de introductie van een gedeeltelijke vloer op de zolder van de “Kleine zaal”, die op de dekbalk van de onderste gebinten wordt gelegd, wordt positief gereageerd, Uit de oorspronkelijke toegang op dat niveau in de traptoren blijkt dat een dergelijke verdieping er in het verleden ook is geweest. De vloer moet daarbij wel bescheiden van formaat blijven, zodat de indrukwekkende kapconstructie als hoofdmotief de zolderruimte blijft bepalen.

Singelstraat 5 Middelburg

Voor: het isoleren van de kap van de woning
Ontwerp: Black Box Operations
Advies: Aangehouden

Het pand is door de monumentendeskundigen de dag voorafgaand aan de vergadering bezocht. Tijdens het bezoek is gesproken met de architect.

Het gaat bij dit rijksmonument niet alleen om het isoleren van de kap, maar ook om het aanbrengen van pv-panelen, het vervangen van dakkapellen en het plaatsen van dakramen, het vergroten van de doorgang tussen beide daken en het vervangen van het glas door monumentenglas.

De architect en de opdrachtgever lichten de plannen mondeling toe.

Het Adviesteam geeft aan enthousiast te zijn over de nog in het pand aanwezige historische elementen, bouwsporen, enz. Daarbij wordt opgemerkt, dat voordat met het isolatie- en andere werkzaamheden kan worden begonnen eerst de tijdens het bezoek geconstateerde constructieve problemen in de kapconstructie en de voorgevel moeten worden opgelost. Verzocht wordt daarbij een uitgewerkt restauratieplan in te dienen, zonder is het plan niet goed te beoordelen.

Het is van het grootste belang dat eerst de basis, de kap en de gevel, mogelijk de balklagen, goed wordt hersteld. Ook de oorzaak van de vochtproblemen en de als gevolg daarvan aanwezige zwamvorming dient eerst te worden opgelost. Op dit moment al isoleren zou de zwamvorming kunnen verergeren.

Het Adviesteam heeft verder onderstaande opmerkingen op wat er nu voorligt:

het vervangen van het glas door monumentenglas, in de voor- en achtergevel, is akkoord;
het voorstel voor het plaatsen van pv-panelen is akkoord;
de haalbaarheid van het voorstel voor het aan de buitenzijde isoleren van de kap hangt af van het hierboven genoemde benodigde herstel/restauratie van de kapconstructie;
een vergroting van de doorgang tussen de daken is akkoord mits de doorgang aan één zijde wordt vergroot (één van de huidige wanden van de doorgang wordt opgenomen in de nieuwe doorgang);
de dakramen zijn akkoord mits ze maximaal zes dakpannen groot zijn;
gebruik van de bestaande historische dakkapellen de nog bruikbare onderdelen in de nieuwe dakkapellen. En handhaaf de huidige verschijningsvorm van de bestaande dakkapellen zo veel mogelijk;
een extra dakkapel op het achterdakvlak is denkbaar mits rekening wordt gehouden met de aanwezige daksporen (sporen zo veel mogelijk handhaven).

Tot slot wordt verzocht het achterdakvlak (en eventueel andere onderdelen) beter zichtbaar te maken en daarna een nieuwe afspraak voor een bezoek ter plaatse te maken.

Singelstraat 27 Middelburg

Voor: het vervangen van het glas in de voorgevel
Ontwerp: Black Box Operations
Advies: Aangehouden

Het pand is door de monumentendeskundigen voorafgaand aan de vergadering bezocht. Tijdens het bezoek is gesproken met de architect.

De architect en de opdrachtgevers lichten het plan voor het vervangen van de ramen in de voorgevel mondeling toe.

Het Adviesteam merkt op dat de bestaande ramen met ijzeren roeden dateren uit 1860/1870 en dus nog origineel zijn, behorend bij de in die tijd vernieuwde voorgevel die goed bewaard is gebleven. Daarmee zijn het bijzondere vensters met een vroeg voorbeeld van de toepassing van ijzeren roeden. Het voorstel om ze te volledig vervangen is om die reden niet akkoord.

Voorgesteld wordt een oplossing te zoeken met achterzetramen en/of binnenluiken zoals die op de begane grond al aanwezig zijn.

Tot slot wordt verzocht een doorsnede over de ramen/kozijnen te tekenen zodat duidelijk wordt hoe groot de aanwezige negge(s) bij de ramen/kozijnen zijn en welke vorm ze hebben.

Singelstraat 72 Middelburg

Voor: het aanpassen van het interieur
Advies: Aangehouden

Het pand is door de behandelend ambtenaar van de gemeente in de week voorafgaand aan de vergadering bezocht. Tijdens het bezoek is gesproken met de opdrachtgever.

Het Adviesteam verzoekt de oude badkamer te verwijderen en daarna een afspraak voor een bezoek ter plaatse van de monumentendeskundigen te maken, om inzicht te krijgen in de toestand van de oude balklaag.

Verder wordt opgemerkt dat het vervangen van de dakkapellen door boven het dakvlak uitstekende dakramen niet akkoord is. Passend in de historische context van de Middelburgse binnenstad zijn dakramen die wegvallen in het dakvlak of dakkapellen.

Ook kan het voorstel voor het vervangen van de schuiframen in de achtergevel door openslaande deuren niet worden beoordeeld zonder tekening en hangt goedkeuring van dit onderdeel van het plan af van de vraag hoe origineel/historisch het bestaande venster is.

Zusterstraat 6 Middelburg

Voor: het aanbrengen van zonnepanelen
Advies: Niet akkoord

De locatie van het pand is door de monumentendeskundigen voorafgaand aan de vergadering bezocht.

Het voorstel voor het aanbrengen van pv-panelen op het naar de openbare weg gekeerde dakvlak van dit pand in het beschermd stadsgezicht voldoet niet aan de in de Nota Ruimtelijke kwaliteit opgenomen criteria. het Adviesteam ziet in dit specifieke geval geen aanleiding van genoemde criteria af te wijken. het voorstel is niet akkoord.

Geadviseerd wordt de pv-panelen op het achterdakvlak (of op een bijgebouw) aan te brengen.

Hellingbaan bij Zeeuwse Bibliotheek Middelburg

Voor: het wijzigen van de hellingbaan
Aanvrager: gemeente Middelburg
Advies: Akkoord mits

Het plan voor het wijzigen/aanpassen van de hellingbaan bij de bibliotheek is akkoord mits variant één wordt uitgevoerd en er straatklinkers in waalformaat worden toegepast, dezelfde die ook in het aansluitende straatwerk zijn gebruikt.

Diverse onderwerpen

In zijn eerste halfjaar als lid van het Adviesteam is het Karel Emmens opgevallen dat een relatief groot aantal panden in (zeer) slechte staat verkeert. Dat is niet altijd direct aan het exterieur te zien, maar een wezenlijk probleem voor de instandhouding van de panden en het cultureel erfgoed dat die panden vertegenwoordigen.

Hier wreekt zich het gebrek aan specifieke toezicht en handhaving op het gebied van monumentenzorg. Het Adviesteam wil hier nadrukkelijk aandacht voor vragen. als op deze manier monumenten verloren gaan, kan Middelburg zijn grote aantrekkingskracht en naam als monumentenstad geleidelijk kwijt raken.

Ook vraagt het Adviesteam aandacht voor de grote druk om ook op monumenten en belangrijke zichtlocaties pv-panelen toe te staan, terwijl uit krantenartikelen blijkt dat op de daarvoor geschikte daken van bedrijfspanden op de bedrijventerreinen een groot potentieel onbenut blijft.